Temporomandibular Eklem Disfonksiyonu (TMED) Nedir?

Temporomandibular eklem (TME), çene hareketlerini mümkün kılan başın yan tarafındaki çene kemiği (mandibula) ile şakak kemiği arasındaki eklemidir.
Temporomandibular Eklem Disfonksiyonu (TMED), çene eklemi (temporomandibular eklem) ve çevresindeki kaslarla ilgili çeşitli sorunları tanımlayan bir terimdir
ve çene ekleminde ve çevredeki kaslar işlev bozukluğu, ağrı veya rahatsızlık gibi normal fonksiyonları etkileyen bir dizi durumu ifade eder.
Bu durum genellikle çene hareketlerinde ağrı, gıcırdama, tıkırtı, çene kilitlenmesi gibi belirtilerle karakterizedir.
TMED, birçok faktörden kaynaklanabilir ve genellikle bruksizm (diş gıcırdatma), maloklüzyon (diş uyumsuzluğu), çene travmaları, stres, genetik yatkınlık gibi etkenlerle ilişkilidir.

TMED'in Belirtileri

• Ağrı: Çene eklemi bölgesindeki ağrı genellikle en yaygın belirtidir. Ağrı, çene hareket ettirildiğinde veya çiğneme sırasında artabilir. Çene eklemi bölgesindeki ağrı, genellikle çiğneme veya konuşma sırasında artan bir rahatsızlık hissiyle birlikte görülür.
• Gıcırdama veya Tıkırtı: Çene hareket ettirildiğinde veya ağız açılıp kapatıldığında duyulan gıcırdama, tıkırtı veya sürtünme sesleri yaygın belirtilerdir.
• Çene Kilitlenmesi: Bazı durumlarda, çene kilitlenebilir ve normal hareketini sınırlayabilir. Bu da ağızın açılmasını veya kapanmasını zorlaştırabilir.
• Baş ağrısı: TME disfonksiyonu, baş ağrılarına neden olabilir, özellikle şakak bölgesinde ve kulakta ağrı görülebilir.
• Yüzde Ağrı ve Hassasiyet: Yüz kaslarında ağrı ve hassasiyet hissi olabilir.

TMED'in Nedenleri

• Stres: Günlük stres, çene kaslarını ve eklemi etkileyebilir.
• Diş Gıcırdatma ve Sıkma (Bruksizm): Stres veya uyku sırasında diş gıcırdatma, çene kaslarını aşırı şekilde kullanarak TME disfonksiyonuna yol açabilir ve çene kaslarında ve eklemde aşırı baskıya neden olabilir.
• Maloklüzyon (Dişlerin Uyumsuzluğu): Dişlerin düzensiz bir şekilde hizalanması, çene eklemine düzensiz bir kuvvet uygulayabilir ve baskı yapabilir.
• Travma: Yüz veya çene bölgesine gelen bir darbe, TME disfonksiyonuna neden olabilir.
• Genetik Faktörler: Aile geçmişinde TME disfonksiyonu olan bireylerde risk artabilir.
• Romatizmal Hastalıklar: Bazı romatizmal hastalıklar da TME sorunlarına neden olabilir.

Fizyoterapi ve TMED Tedavisi

Değerlendirme: İlk olarak, hastanın genel sağlık durumu ve TMED belirtileri değerlendirilmelidir. Hasta öyküsü, fiziksel muayene ve gerekirse görüntüleme yöntemleri kullanılarak, hastanın TME durumu kapsamlı bir şekilde değerlendirilmelidir.

Hareket ve Fonksiyon Egzersizleri: Fizyoterapistler, çene eklemi ve çevresindeki kasları güçlendiren ve esnekliği artıran özel egzersiz programları tasarlayabilir. Özel çene egzersizleri, çene kaslarını güçlendirebilir ve esnekliğini artırır.

Manuel Terapi: El ile yapılan özel manipülasyon teknikleri, miyofasyal gevşeme teknikleri, kas gerginliğini azaltabilir ve çene eklemi hareketliliğini arttırır. Çene eklemi ve çevresindeki dokulara yönelik manuel terapi teknikleri uygulayarak rahatlama sağlanır.

Isı ve Soğuk Terapisi: Sıcak veya soğuk uygulamalar, ağrıyı hafifletebilir ve kas spazmlarını azaltabilir.

Relaksasyon Teknikleri: Stresin azaltılması için yoga, meditasyon gibi teknikler öğretilerek, bruksizm etkileri hafifletilebilir.

Biofeedback ve Elektroterapi: Elektriksel stimülasyon ve biofeedback teknikleri, kas kontrolünü geliştirmeye yardımcı olabilir.

Hastalara Yönelik Öneriler

Ev Egzersiz Programları: Hastalara evde yapabilecekleri düzenli egzersiz programları sunularak, tedavinin sürdürülebilirliği sağlanabilir.

Postür Değişiklikleri ve Ergonomi: Fizyoterapistler, hastalara doğru duruş ve çene pozisyonu konusunda eğitim verebilirler. Hatalı duruş, çene eklemi sorunlarını tetikleyebilir. Doğru postür önerileri önemlidir.

Günlük Tutma: Ağrı, stres, diyet ve egzersiz alışkanlıklarını takip etmek, tedavinin etkinliğini değerlendirmek açısından faydalıdır.

Diğer Profesyonele Yönlendirme: Diş hekimleri, psikologlar veya diğer uzmanlarla işbirliği yaparak, kapsamlı bir tedavi planı oluşturulabilir. Diş hekimleri, diş gıcırdatma sorunu olan hastalara, özel olarak tasarlanmış ağız koruyucuları veya diş telleri önerebilir.

Temporomandibular eklem disfonksiyonu, karmaşık bir durum olabilir ve tedavi süreci multidisipliner bir yaklaşım gerektirir.
Fizyoterapistler, hastalarını değerlendirmek, tedavi etmek ve önleyici stratejiler geliştirmek konusunda önemli bir rol oynarlar.
TMED'in tedavisi genellikle bireyselleştirilmiş yaklaşımları içerir. Fizyoterapi, ağızlık kullanımı, ilaçlar, diş hekimliği müdahaleleri ve cerrahi gibi çeşitli tedavi seçenekleri bulunmaktadır.
Hasta eğitimi, bireyselleştirilmiş tedavi planları ve sürekli destek ile TME sorunlarına etkili bir çözüm bulmak mümkündür.
Tedavi planı bireyselleştirilmelidir, çünkü her hasta farklıdır.